ΜΑΡΙΑ ΣΑΜΟΛΑΔΑ || maria_samolada@yahoo.gr
Μέσα από τον θάνατο δίνεται ζωή! Ο καθοριστικός ρόλος του γραφείου Συντονισμού Μεταμοσχεύσεων Β. Ελλάδος.
Έχουν γίνει αμέτρητες προσπάθειες ευαισθητοποίησης του κοινού όσον αφορά στη δωρεά οργάνων. Ωστόσο, μέχρι και σήμερα αποτελεί ένα θέμα «ταμπού». Η ενημέρωση είναι συγκεχυμένη, ο καθένας νομίζει ή πιστεύει κάτι που συνήθως δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, η οποία είναι μόνο μία: «μη βρεθείς στην ανάγκη».
Δυστυχώς μόνον τότε μπορούμε να αντιληφθούμε το μέγεθος και τη σπουδαιότητα της δωρεάς ιστών ή οργάνων. Μέχρι τότε κυριαρχεί η αδιαφορία, οι θρησκοληψίες, ο φόβος και ουσιαστικά η άγνοια.
Με αφορμή την τοιχογραφία που φιλοτέχνησε η ομάδα UrbanAct με τη συμμετοχή των επώνυμων καλλιτεχνών Same84 και Apset, όποιος διασχίζει την Αγ. Δημητρίου αντικρίζει πάνω από την είσοδο του Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ, σε μια επιφάνεια 500τμ, ένα από τα πιο συγκλονιστικά μηνύματα, «ΖΗΣΕ ΔΥΟ ΦΟΡΕΣ».
Η πρωτοβουλία η οποία ανήκει στον Σύλλογο Νεφροπαθών Θεσσαλονίκης υπενθυμίζει ότι η Μεταμόσχευση αποτελεί τη μόνη θεραπευτική λύση για την τελικού σταδίου ανεπάρκεια καρδιάς, ήπατος και πνευμόνων αλλά και τη θεραπεία επιλογής για τη χρόνια νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου.
Ενδεικτικά μόνο αξίζει να αναφερθεί ότι από έναν και μόνον δότη μπορεί να σωθούν μέχρι και έως δέκα άνθρωποι.
Τι ισχύει
Η θεσμοθέτηση της δωρεάς οργάνων στη χώρα μας και η έννοια της μεταμόσχευσης ξεκίνησε από τα τέλη της δεκαετίας του ’70, αρχές του ’80. Φτάσαμε όμως σε ένα θεσμικό πλαίσιο στο τέλος της δεκαετίας του ’90. Έτσι μέχρι το 2011 η δωρεά μπορούσε να γίνει μόνο από πτωματικό δότη ή από συγγενή 2ου βαθμού. Από το 2011, με τον νόμο για τις μεταμοσχεύσεις του τότε υπουργού Αν. Λοβέρδου, διευρύνθηκε ο κύκλος της μεταμόσχευσης κάνοντας τον νόμο ίσως πιο «ολοκληρωμένο».
Έτσι, λοιπόν, σήμερα δεν υπάρχει η «κάρτα δωρητή οργάνων». Είμαστε όλοι δωρητές οργάνων, εκτός αν δηλώσουμε το αντίθετο στον εθνικό οργανισμό μεταμοσχεύσεων, όμως τον τελικό λόγο και πάλι τον έχουν οι συγγενείς πρώτου βαθμού. Αντιμέτωποι με το μεγάλο δίλημμα βρίσκονται οι γονείς παιδιών που είναι «εγκεφαλικά νεκρά» σε κάποια αίθουσα ΜΕΘ. Θα δωρίσουν ζωή με τον θάνατο του παιδιού τους ή όχι;
Μάλιστα στην πόλη μας, τη Θεσσαλονίκη, βρίσκονται ήδη δύο διαφορετικές περιπτώσεις τέτοιων παιδιών. Ένας 17χρονος μετά το συνταρακτικό τροχαίο που στοίχισε τη ζωή σε άλλους τέσσερις ανήλικους και ενός 23χρονου οπαδού μεγάλης ποδοσφαιρικής ομάδας που παρασύρθηκε από αυτοκίνητο.
Ο ρόλος του Γραφείου Συντονισμού Μεταμοσχεύσεων Β. Ελλάδος
Την ίδια στιγμή που κάποιος δίνει μάχη μαζί με τους γιατρούς και το νοσηλευτικό προσωπικό να κρατηθεί στη ζωή, σε κάποιο άλλο δωμάτιο σπιτιού ή νοσοκομείου κάποιος περιμένει ένα «σωτήριο» τηλεφώνημα. Το γραφείο Συντονισμού Μεταμοσχεύσεων Β. Ελλάδος του ΕΟΜ που εδρεύει στο ΑΧΕΠΑ είναι υπεύθυνο για τις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) από τη Λάρισα έως την Αλεξανδρούπολη.
«Οι αρμοδιότητές του είναι η επαφή με τις ΜΕΘ και η εύρεση δοτών, η προώθηση της ιδέας της Δωρεάς, η ενημέρωση πολιτών, συλλόγων, μαθητών Λυκείων στον νομό μας και στην επαρχία, ενημερωτικά σεμινάρια σε φοιτητές Ιατρικής και Νοσηλευτικής καθώς και σε προσωπικό Νοσοκομείων» εξηγεί στην ThessNews η κ. Έφη Καλλέργη, Συντονίστρια Μεταμοσχεύσεων ΕΟΜ Β. Ελλάδος.
Πόσα άτομα βρίσκονται σε αναμονή για να υποβληθούν σε μεταμόσχευση, τι είδους και από ποιες περιοχές κυρίως; Η λίστα των υποψήφιων ληπτών περιλαμβάνει για τους νεφρούς 1.250 υποψήφιους, για το ήπαρ 145, για την καρδιά 45, για τους πνεύμονες δεν ξέρουμε γιατί δεν υπάρχει Μεταμοσχευτικό κέντρο στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα οι υποψήφιοι λήπτες να πηγαίνουν σε κέντρα της Ε.Ε., και για τους κερατοειδείς (ΑΧΕΠΑ μόνο)150 άτομα.
Πώς μπαίνει κάποιος σε αυτή τη λίστα; Και πώς παραμένει αδιάβλητη η σειρά, ποιος την ορίζει; Στη λίστα μπαίνουν ασθενείς που παρουσιάζουν πρόβλημα υγείας και απευθύνονται στα ανάλογα μεταμοσχευτικά κέντρα. Η λίστα για την αναμονή όσον αφορά για ήπαρ και καρδιά διαμορφώνεται ανάλογα με την ομάδα αίματος, την ηλικία και τη σοβαρότητα της κατάστασης του υποψήφιου λήπτη και ανάλογα με τον δότη οργάνων (ομάδα αίματος, ηλικία και σωματομετρικά). Για τους νεφρούς εκτός από τα προηγούμενα είναι και τα χρόνια που βρίσκεται στην αιμοκάθαρση και αυτό που έχει καταλυτικό ρόλο είναι τα αποτελέσματα από την τυποποίηση του δότη με τον λήπτη. Για την επιλογή του λήπτη νεφρικού μοσχεύματος υπάρχει η βάση δεδομένων στον ΕΟΜ, όπου δίνουμε τα στοιχεία του δότη και αυτομάτως ο υπολογιστής δίνει αποτελέσματα χωρίς να μπορεί κάποιος να παρέμβει.
Έχετε επωμιστεί και την ενημέρωση των πολιτών για τη δωρεά οργάνων. Τι ισχύει σήμερα; Πρέπει να δηλώσω σε κάποιον φορέα ότι αν μου συμβεί κάτι θα ήθελα να δοθούν τα όργανά μου; Σήμερα, παρότι ο νόμος άλλαξε το 2011, ισχύει ό,τι και παλιά, μόνο με τη συγκατάθεση της οικογένειας μπορεί κάποιος ο οποίος είναι εγκεφαλικά νεκρός να γίνει δότης οργάνων. Δεν μπορούμε να δηλώσουμε σε κάποιον φορέα την επιθυμία μας, γιατί δεν έχει κάποιο νόημα. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να το συζητήσουμε με την οικογένειά μας ελπίζοντας ότι θα σεβαστούν την επιθυμία μας.
Η δωρεά οργάνων είναι ένα θέμα ταμπού ακόμη και στις μέρες μας; Η δωρεά είναι ταμπού, γιατί ταμπού είναι η συζήτηση για τον θάνατο. Όλοι μας έχουμε φόβο να μιλήσουμε ανοιχτά για τον θάνατο και μόνο μέσα από αυτόν μπορεί να δοθεί Ζωή!
Ποιες είναι οι πιο συχνές απορίες που σας εκφράζουν; Οι απορίες που εκφράζονται έχουν να κάνουν με την άποψη της θρησκείας για τη δωρεά και με την κατάσταση του δότη μετά τη δωρεά.
Πώς θα ξεπεραστεί η «σύγκρουση» του θρησκευτικού αισθήματος με την πρακτική λογική της ιατρικής; Ουσιαστικά δεν υπάρχει σύγκρουση θρησκευτικού αισθήματος και ιατρικής, απλά διαφορά απόψεων από ανθρώπους που δεν δέχονται ότι με τη δωρεά οργάνων εκφράζεις την αγάπη προς τον συνάνθρωπό σου.
Ποια ανθρώπινη ιστορία σάς έχει μείνει χαραγμένη στη μνήμη; Όλες οι δωρεές που έχουν πραγματοποιηθεί είναι από ανθρώπους που βιώνουν πόνο και θλίψη και κάθε μία είναι μοναδική. Αυτήν όμως που δεν θα ξεχάσω είναι πριν από πολλά χρόνια, όταν μια μητέρα έδωσε συγκατάθεση για τη δωρεά από την κόρη της που είχε καταλήξει μετά από ατύχημα στη δουλειά της. Το παιδί της ήταν 19 χρονών και η ίδια έδωσε συγκατάθεση για όλα τα όργανα (νεφρούς, ήπαρ, καρδιά, πνεύμονες, κερατοειδείς, οστά, δέρμα). Για αρκετά χρόνια ερχόταν στο γραφείο να μάθει πώς πάνε οι λήπτες και κάθε φορά μου έφερνε και τη φωτογραφία της κόρης της ντυμένη νύφη. Αυτό δεν ξεχνιέται.
Αληθινές ιστορίες ανθρώπων
Πήραν ζωή από τον «θάνατο» Συγκινούν οι μαρτυρίες ανθρώπων που πήραν ζωή από τον… «θάνατο». Τους συνάντησα στα γραφεία του Συλλόγου Νεφροπαθών Θεσσαλονίκης, στη Βασ. Ηρακλείου. Ο καθένας τους μια ξεχωριστή ιστορία και διαδρομή, όμως όλοι με την ίδια σκέψη, την αιώνια ευγνωμοσύνη προς τις οικογένειες των δωρητών.
«Η ευγνωμοσύνη είναι παντοτινή και τεράστια» Χρήστος Καραγκιόζης – Πρόεδρος Συλλόγου Νεφροπαθών Θεσσαλονίκης, Αντιπρόεδρος Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Νεφροπαθών
«Είμαι 17 χρόνια νεφροπαθής και σήμερα είμαι 51 ετών. Στα τέλη Ιανουαρίου του 2000 ξαφνικά εντοπίστηκε νεφρική ανεπάρκεια 100%, οδηγήθηκα στο νοσοκομείο χωρίς να ξέρω τι ακριβώς συμβαίνει και έχοντας πίεση 24. Εκεί μου ανακοίνωσαν οι γιατροί ότι ξεκινάω αιμοκάθαρση. Δεν ήξερα τι σημαίνει αιμοκάθαρση. Ομολογώ ότι τα κατάφερα αρκετά καλά και μάλιστα όσο έκανα αιμοκάθαρση μπορούσα και δούλευα για αρκετά χρόνια. Ήμουν τυπικός ασθενής, ακολουθούσα πλήρως το τυπικό της αιμοκάθαρσης, προσπάθησα να το δω ως μια δεύτερη δουλειά και όχι σαν κάτι που κατέστρεψε τη ζωή μου. Όντως δεν την κατέστρεψε, έμαθα να ζω με την αιμοκάθαρση για 6,5 περίπου χρόνια, το ίδιο και η οικογένειά μου, η οποία με στήριξε πάρα πολύ. Ένα διάστημα που πέρασε σαν σταγόνα νερού μέσα στον χρόνο, γιατί η αιμοκάθαρση σου τρώει τη μία από τις δύο μέρες της ζωής σου, άρα ο χρόνος χάνεται. Έτσι, λοιπόν, στις 30 Ιουλίου 2006 ενώ έκανα διακοπές στη Χαλκιδική χτύπησε το κινητό μου στις 4 η ώρα το πρωί. Πετάχτηκα από το κρεβάτι και μάλιστα από την αγωνία μου να απαντήσω χτύπησα στο παράθυρο. Ήμουν σίγουρος ότι ήταν από το κέντρο μεταμόσχευσης. Το πότε και πώς έφτασα από το Πευκοχώρι μέχρι τη μονάδα αιμοκάθαρσης και μετά πώς πήγα στο Ιπποκράτειο για μεταμόσχευση δεν το θυμάμαι. Δεν θυμάμαι καθόλου τη διαδρομή. Το μόνο που θυμάμαι είναι η αγωνία για το αν τελικά θα πάρω εγώ το μόσχευμα, γιατί ήμουν δεύτερος στη λίστα, ή αν θα πάμε σε κάποιο άλλο κάλεσμα. Τελικά δυστυχώς για εκείνον ο πρώτος είχε ένα πρόβλημα υγείας και το πήρα εγώ. Τώρα, μετά από 10 χρόνια, είμαστε εδώ και μιλάμε, με μια φυσικά πολύ καλύτερη ποιότητα ζωής, ατενίζουμε με μια σχετική αισιοδοξία το μέλλον, γιατί η οικονομική κρίση δεν μας επιτρέπει παραπάνω. Έχω φτάσει περίπου το μέσο όρο του μοσχεύματος, ελπίζω να το ξεπεράσω και ίσως στα βαθιά γεράματα να χρειαστεί να ξαναμπώ στην αιμοκάθαρση. Η ζωή δεν σταματάει. Αλλάζουμε διακόπτη και η ζωή συνεχίζεται. Πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τις δυσκολίες της ζωής είναι αυτό που θέλω να πω σε όσους περιμένουν ένα μόσχευμα. Για όλους τους υπόλοιπους, νομίζω ότι ο καθένας θα πρέπει να βλέπει τη ζωή του πέρα από τον στενό πυρήνα της ατομικής μας ζωής και να έχουμε στο μυαλό μας ότι ο άνθρωπος της διπλανής πόρτας, ακόμη και η ίδια μας η οικογένεια, μπορεί να βρεθεί στην ανάγκη να χρειαστεί ένα μόσχευμα. Και τα στατιστικά λένε ότι οι πιθανότητες να χρειαστεί κάποιος μόσχευμα είναι απείρως μεγαλύτερες από τις πιθανότητες να κάνει δωρεά οργάνων. Πρέπει να έχουμε στόχο την κοινωνική αλληλεγγύη και τον ανθρώπινο αλτρουισμό. Δεν μπόρεσα ποτέ να μάθω ποια ήταν εκείνη η γυναίκα 58 ετών τότε που μου χάρισε ζωή, αλλά η ευγνωμοσύνη είναι παντοτινή και τεράστια και παρότι δεν μάθαμε ποια ήταν, αυτή η γυναίκα είναι στο καθημερινό μας τραπέζι.»
«Είμαι ευγνώμων σε αυτούς τους γονείς. Η δωρεά οργάνων είναι μία ακόμη ζωή» Ιωάννης Απρίλης
«Είμαι 63 ετών και πριν τέσσερα χρόνια έκανα μεταμόσχευση. Ήμουν 48 ετών όταν ξεκίνησα την αιμοκάθαρση και μετά από δέκα χρόνια βρέθηκε πτωματικό μόσχευμα, έκανα τη μεταμόσχευση και δόξα τω Θεώ είμαι καλά τώρα. Η δωρεά οργάνων είναι μία ακόμη ζωή. Κάποιος που δίνει τα όργανά του δίνει ζωή σε αυτόν που περιμένει χρόνια με αγωνία να γλιτώσει τον Γολγοθά του μηχανήματος της αιμοκάθαρσης. Αλλάζει η ζωή σου. Μετά τη μεταμόσχευση ξαναζείς, είσαι με την οικογένειά σου… Το μετάνιωσα που μέχρι να μου συμβεί δεν είχα ενδιαφερθεί για τη δωρεά οργάνων, μετά το δικό μου πρόβλημα άλλαξαν στάση και ο γιος μου και η σύζυγος. Έμαθα ποιος και από πού ήταν ο δωρητής, αλλά δεν ήθελα να επικοινωνήσω με τους γονείς. Πήγα και βρήκα πού είναι θαμμένο το παιδί και έκανα κάποιες κινήσεις. Είμαι ευγνώμων σε αυτούς τους γονείς και παντού μνημονεύω αυτό το παιδί, το οποίο σκοτώθηκε με μηχανάκι. Μακάρι να είχαν όλοι οι γονείς την ίδια δύναμη. Από αυτό το παιδί σώθηκαν οκτώ άνθρωποι, ανάμεσά τους και εγώ. Ο κόσμος πρέπει να ξεπεράσει το ταμπού και να ενημερωθεί για τη δωρεά οργάνων.»
«Η ενημέρωση μπορεί να σώσει ανθρώπους» Κωνσταντίνος Κουφαδάκης
«Είμαι 54 ετών και η ιστορία μου με τη νεφροπάθεια ξεκινάει από τα 16. Στα 26 μου μπήκα στην αιμοκάθαρση, στα 28 μου έκανα μια μεταμόσχευση που κράτησε 13 χρόνια και από το 2003 είμαι πάλι στην αιμοκάθαρση. Το μόσχευμα ήταν πτωματικό. Η μεταμόσχευση δεν είναι εφ’ όρου ζωής, ό,τι γράφει του καθενός. Εγώ δεν μπορώ για ιατρικούς λόγους να ξανακάνω μεταμόσχευση. Ωστόσο, είναι τρόπος ζωής, με το χαμόγελο περιμένουμε πάντα το καλύτερο. Θυμάμαι ότι έφυγα σαββατοκύριακο για ψάρεμα, τότε δεν υπήρχαν κινητά, και για καλή μου τύχη ο καιρός ήταν κακός και γύρισα πίσω. Χτυπάει το τηλέφωνο και μου λένε είσαι υποψήφιος. Ο κόσμος πρέπει να ενημερωθεί για τη δωρεά οργάνων, μόνο έτσι μπορούν να σωθούν κάποιοι άνθρωποι.
«Ο κόσμος φοβάται τη δωρεά οργάνων» Κοσμάς Γεωργιάδης
«Είμαι 66 ετών και ξεκίνησα αιμοκάθαρση πριν 17 χρόνια. Δεν είμαι στη λίστα για μεταμόσχευση, γιατί βαρέθηκα και δεν ξαναμπαίνω. Από εδώ και πέρα τι να το κάνω; Ας το πάρει κάποιο μικρό παιδάκι, γιατί έχουμε πάρα πολλούς μικρούς που περιμένουν, καλύτερα εκείνοι… Ο κόσμος όμως φοβάται τη δωρεά οργάνων και δεν ξέρω γιατί…»